Świece zapłonowe – kiedy należy je wymienić i jak je właściwie dobrać?

2024-12-29 /45
Świece zapłonowe – kiedy należy je wymienić i jak je właściwie dobrać?

Świece zapłonowe stanowią jeden z najważniejszych elementów w silnikach benzynowych. Pełnią funkcję inicjującą zapłon mieszanki paliwowo-powietrznej, co przekłada się na pracę całej jednostki napędowej. Niestety wielu kierowców zapomina, że świece również ulegają zużyciu i mogą powodować problemy z funkcjonowaniem pojazdu, gdy nie są wymieniane we właściwym momencie. Istotne jest zrozumienie, jak ten niewielki element wpływa na dynamikę jazdy, spalanie czy emisję spalin. Żeby móc w pełni cieszyć się płynną pracą silnika, warto zwrócić uwagę na kondycję świec, a także na to, czy są one dobrze dobrane do danego typu silnika. Świece zapłonowe występują w różnych wariantach – różnią się między sobą nie tylko ceną, lecz także materiałami, z których wykonane są elektrody. Wpływa to na wytrzymałość, wydajność i odporność na działanie wysokich temperatur.

Wielu producentów samochodów zaleca wymianę świec zapłonowych co określoną liczbę przejechanych kilometrów, jednak realne warunki eksploatacji mogą sprawić, że świece zużywają się szybciej. Wpływ na to ma głównie sposób jazdy, stan paliwa, jakość serwisowania czy styl użytkowania pojazdu w ruchu miejskim. Niektórzy kierowcy ignorują pierwsze sygnały świadczące o zużyciu świecy – takie jak nierówna praca silnika czy wzrost zużycia paliwa – i nie reagują na czas. Może to prowadzić do poważniejszych usterek, ponieważ niesprawna świeca zapłonowa zaburza cały proces spalania.

W dalszej części tekstu przyjrzymy się budowie typowej świecy zapłonowej w silnikach benzynowych oraz temu, w jaki sposób działa, by umożliwić zapłon mieszanki paliwowej. Omówimy również symptomy zużycia i uszkodzenia, a także określimy, kiedy należy rozważyć wymianę świec zapłonowych. Na koniec dowiemy się, w jaki sposób dobrać świecę do konkretnego modelu samochodu, ponieważ wybór w tej kwestii nie zawsze jest tak prosty, jak mogłoby się wydawać. Kierując się dokładnymi wytycznymi producenta i sprawdzonymi poradami specjalistów, możemy uniknąć wielu problemów z jednostką napędową, poprawić osiągi pojazdu i zadbać o niższe spalanie.

Budowa świecy zapłonowej w silnikach benzynowych

Świeca zapłonowa w silniku benzynowym zbudowana jest tak, by sprostać ekstremalnym warunkom pracy. Podczas jazdy musi wytrzymać wysokie temperatury oraz ciśnienie w komorze spalania. Wszystko to dzieje się w bardzo szybkim tempie, gdyż w typowym silniku czterosuwowym cykle spalania powtarzają się tysiące razy na minutę. Chociaż na pierwszy rzut oka świeca zapłonowa może wydawać się prostym komponentem, składa się z kilku zasadniczych elementów, które pozwalają jej spełniać swoją rolę.

W środkowej części znajduje się izolator ceramiczny, dzięki któremu wysokie napięcie przesyłane z cewki zapłonowej nie ucieka do masy w niewłaściwym miejscu. Do izolatora przymocowana jest elektroda środkowa, która wykonana może być z różnych metali (miedzi, niklu, platyny, irydu). Im bardziej wyrafinowany materiał, tym lepsza odporność elektrody na erozję powodowaną iskrą i wysoką temperaturą. Równocześnie stosowanie metali szlachetnych wydłuża żywotność świecy, a także może przełożyć się na stabilność iskry. Elektroda środkowa pełni ważną funkcję w generowaniu iskry, która zapala mieszankę paliwa i powietrza.

Naprzeciwko elektrody środkowej znajduje się elektroda masy, która przykręcona jest do gwintowanej obudowy świecy. W momencie, gdy cewka zapłonowa dostarcza wysokie napięcie, tworzy się iskra pomiędzy elektrodą środkową a elektrodą masy. Sama obudowa świecy wykonana jest najczęściej ze stali, co zapewnia odpowiednią wytrzymałość mechaniczną oraz szczelność w miejscu wkręcenia do głowicy silnika. Na górnym końcu izolatora znajduje się również tzw. końcówka (terminal), która styka się z przewodem wysokiego napięcia lub bezpośrednio z cewką zapłonową (w silnikach z systemem bezpośredniego nawiercania świec tzw. COP – coil on plug).

Świece zapłonowe mogą różnić się rozmiarami gwintu, długością izolatora, rodzajem elektrody czy wartościami cieplnymi. Każda świeca ma określony zakres temperatur pracy. Jest to tzw. wartość cieplna, której dobór wpływa na to, jak świeca odprowadza ciepło z komory spalania. Zbyt ciepła świeca może prowadzić do samozapłonów, a zbyt zimna do nadmiernego osadzania się nagaru. Dlatego tak ważne jest stosowanie konkretnego modelu rekomendowanego przez producenta samochodu.

Przeczytaj również: Uszkodzone wtryskiwacze - objawy uszkodzonych wtrysków

Jak działają świece zapłonowe?

Aby zrozumieć proces działania świecy zapłonowej, warto prześledzić krótko obieg energii w układzie zapłonowym. Podstawą jest napięcie elektryczne dostarczane przez instalację samochodu. W silnikach starszego typu za odpowiednie wzmocnienie napięcia odpowiadała cewka zapłonowa oraz rozdzielacz zapłonu (tzw. aparat zapłonowy). Obecnie, w nowszych konstrukcjach, możemy mieć do czynienia z układem bezrozdzielaczowym, gdzie każda świeca zapłonowa jest zasilana indywidualnie przez cewkę.

Istota działania świecy sprowadza się do wytworzenia iskry wystarczająco silnej, by zainicjować spalanie. Gdy tłok znajduje się w odpowiednim położeniu (na końcu suwu sprężania), do świecy dostarczane jest wysokie napięcie. Różnica potencjałów pomiędzy elektrodą środkową a masową staje się na tyle wysoka, że następuje przeskok iskry. Iskra jest niewielkim wyładowaniem elektrycznym, które rozgrzewa gaz do temperatury umożliwiającej zapłon mieszanki paliwowo-powietrznej. Następnie fala płomienia rozchodzi się w całej komorze spalania, co generuje ciśnienie przesuwające tłok w dół.

Warto podkreślić, że sprawność świecy zapłonowej w dużej mierze zależy od jej stanu technicznego oraz czystości elektrod. Jeżeli pomiędzy elektrodami nagromadzi się zbyt wiele osadów (np. pochodzących z nagaru, oleju lub niewłaściwie spalonego paliwa), iskra może być słabsza lub w skrajnych przypadkach może w ogóle nie wystąpić. Stąd tak ważna jest regularna kontrola stanu świec i utrzymywanie silnika w dobrym stanie technicznym.

Należy również pamiętać, że świece pracują w bardzo trudnych warunkach. W czasie suwu sprężania w cylindrze rośnie ciśnienie, a podczas spalania panują tam ekstremalnie wysokie temperatury. Dlatego producenci świec często stosują innowacyjne materiały elektrod, takie jak iryd czy platyna, które są odporniejsze na przepalenie. Dzięki temu nowoczesne świece zapłonowe są w stanie wytrzymać dłuższe przebiegi, a przy tym zapewnić stabilniejszą iskrę.

Przeczytaj równeż: Czyszczenie DPF – skuteczne sposoby na zapchany filtr cząstek stałych

Uszkodzenie lub zużycie świecy zapłonowej – objawy

Jednym z typowych sygnałów, że świeca zapłonowa nie pracuje prawidłowo, jest nierówna praca silnika. Możesz to zauważyć zwłaszcza na biegu jałowym, gdy jednostka napędowa zaczyna drżeć albo obroty są niepokojąco niestabilne. Jest to często spowodowane tym, że jedna (lub więcej) z świec nie generuje odpowiedniej iskry, co przekłada się na niepełne spalanie.

Kolejny objaw to wzrost zużycia paliwa. Jeśli mieszanka nie jest spalana w optymalny sposób, samochód zaczyna spalać więcej benzyny, aby zachować podobny poziom mocy. Można to zauważyć szczególnie w trakcie jazdy miejskiej, kiedy często poruszamy się w warunkach niskich prędkości. Wraz z tym idzie często również spadek mocy przy przyspieszaniu, co w praktyce oznacza, że auto może reagować z opóźnieniem na wciśnięcie pedału gazu lub nie osiąga spodziewanych prędkości w krótkim czasie.

Również zwiększona emisja spalin może być konsekwencją zużytej lub uszkodzonej świecy, gdyż niewłaściwy zapłon sprzyja powstawaniu zanieczyszczeń. Niekiedy pojawia się specyficzny zapach spalin lub nadmierna ilość dymu o nietypowej barwie. W skrajnych przypadkach mogą pojawić się problemy z rozruchem, zwłaszcza w chłodniejsze dni, kiedy silnik potrzebuje bardziej efektywnego zapłonu, aby płynnie rozpocząć pracę.

Przerywana iskra powoduje brak zapłonu w konkretnym cylindrze, co oprócz nierównej pracy silnika skutkuje czasem wypadaniem zapłonów. W nowszych samochodach sterownik silnika rejestruje takie zdarzenia i może zasygnalizować je kontrolką na desce rozdzielczej (tzw. check engine). Jeżeli zauważasz takie symptomy, nie warto bagatelizować problemu, gdyż dalsza jazda z niesprawnymi świecami może doprowadzić do poważniejszych awarii. Uszkodzenia takie przekładają się także na pracę katalizatora, który musi radzić sobie ze spalinami, w których część paliwa może być niespalona do końca.

Co ważne, w czasie demontażu świecy warto zwrócić uwagę na jej kolor oraz ewentualne osady. Jeżeli elektroda jest pokryta grubą warstwą nagaru, występuje intensywne zabarwienie wskazujące na spalanie oleju lub nadmierną ilość sadzy, to znak, że należy zweryfikować też ogólny stan silnika. Bywa, że problem ze świecami jest tylko jednym z wielu objawów niewłaściwej pracy jednostki napędowej.

Przeczytaj również: Nie lekceważ kontrolki silnika! Co oznacza zapalenie się check engine?

Kiedy wymieniać świece zapłonowe i jak dobrać odpowiedni model?

Producenci samochodów najczęściej zalecają wymianę świec zapłonowych co określoną liczbę kilometrów – na przykład co 30-60 tysięcy km w przypadku standardowych świec miedzianych, a w przypadku świec irydowych czy platynowych nawet do 100 tysięcy km. Warto jednak pamiętać, że to jedynie orientacyjne wartości. Styl jazdy, jakość paliwa, stan układu dolotowego czy częste użytkowanie pojazdu w mieście mogą skrócić żywotność świec. Dlatego najlepiej regularnie kontrolować ich stan podczas przeglądów serwisowych i reagować na ewentualne niepokojące objawy.

Jak zatem rozpoznać właściwy moment na wymianę świec?

  • Gdy zauważymy nierówną pracę silnika i trudności z rozruchem.
  • Gdy obserwujemy spadek osiągów przy przyspieszaniu lub zwiększone zużycie paliwa.
  • Gdy kontrolka silnika (check engine) sygnalizuje problemy z układem zapłonowym.

Jeśli chodzi o dobór odpowiedniej świecy, najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest kierowanie się zaleceniami producenta samochodu, zawartymi w instrukcji obsługi lub katalogu części. Świece różnią się gwintem, długością, typem uszczelki czy zakresem cieplnym. Ponadto należy brać pod uwagę rodzaj elektrody (miedziana, platynowa, irydowa) oraz wytyczne dotyczące przerwy między elektrodami. Zbyt duża przerwa może skutkować słabszą iskrą, a zbyt mała może powodować przedwczesne przebicia.

Wybór tańszej świecy o niższej jakości może przynieść chwilową oszczędność, ale jednocześnie skróci się jej żywotność. W efekcie konieczne będą częstsze wymiany, a co za tym idzie – większe łączne koszty. Dodatkowo słabsza jakość świecy może przełożyć się na szarpanie, niewłaściwe spalanie i większe zużycie paliwa. Z drugiej strony nie ma sensu kupować najdroższych świec, jeśli producent wprost zaznacza, że do danego modelu silnika przeznaczone są świece innego typu.

W praktyce najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest:

  • Zachowanie oryginalnego typu świec rekomendowanych przez markę samochodu,
  • Regularna wymiana w odstępach sugerowanych przez producenta,
  • Kontrola stanu świec przy okazji przeglądów i wymian oleju,
  • Uwzględnienie stylu jazdy i warunków eksploatacji – w razie potrzeby skrócenie interwałów wymian.

Pamiętajmy, że wymiana świec zapłonowych to nie tylko kwestia utrzymania silnika w optymalnej kondycji, ale także dbałość o środowisko. Dobrze dobrane i sprawne świece pomagają w równomiernym i pełnym spalaniu paliwa, co przekłada się na niższą emisję szkodliwych substancji. Jeżeli mamy wątpliwości co do wyboru konkretnej świecy lub zauważamy niepokojące objawy, warto skonsultować się z doświadczonym mechanikiem.

Podsumowanie

Podsumowując, świece zapłonowe to element często pomijany w codziennej eksploatacji, a tymczasem ich stan może przesądzić o niezawodności oraz kulturze pracy silnika. Warto zwracać uwagę na objawy zużycia, takie jak problemy z rozruchem, nierówna praca jednostki napędowej i zwiększone zużycie paliwa. Regularna wymiana świec zapewni płynną jazdę, lepszą dynamikę oraz możliwie najniższe spalanie. Dodatkowo zadbamy o środowisko, ponieważ sprawnie działający układ zapłonowy skutkuje czystszą i bardziej efektywną pracą silnika. Stosowanie świec o odpowiedniej wartości cieplnej, elektrody wykonanej z właściwych materiałów i dostosowanej do wymogów producenta to inwestycja w bezawaryjne funkcjonowanie pojazdu przez wiele tysięcy kilometrów.

Janusz Kijowski

Janusz Kijowski