Kuchnia indyjska - smaki, których nie da się zapomnieć
Kuchnia indyjska stanowi połączenie tradycji kulinarnych różnych narodów i wyznań. Charakteryzuje się intensywnym smakiem, zapachem i kolorem, tworząc prawdziwą mozaikę doświadczeń dla wszystkich zmysłów. Na indyjskich talerzach można znaleźć potrawy o wyrazistym aromacie korzennych przypraw, delikatnej pikantności i bogactwie warzyw. To wspaniała uczta dla miłośników intensywnych smaków. Co warto wiedzieć o kuchni indyjskiej? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w poniższym artykule.
Historia kuchni indyjskiej
Kuchnia indyjska posiada niezwykle bogatą i długą historię. Pierwsze ślady upraw sięgają doliny Indusu, gdzie około 7000 roku p.n.e. hodowano między innymi bakłażany, sezam indyjski oraz udomowiono bydło garbate. W czasach panowania króla Ćandragupty (322-298 p.n.e.), obowiązywały surowe zasady dotyczące uboju i sprzedaży mięsa. Zakaz zabijania krów i cieląt sprawił, że Hindusi zaczęli spożywać baraninę i kozinę.
W VIII wieku n.e., Indie zostały zaatakowane przez plemiona muzułmańskie, co wprowadziło istotne zmiany w diecie mieszkańców. Najeźdźcy narzucili Hindusom halal - religijne prawo żywieniowe, które między innymi wymagało kupowania mięsa od koszernych rzeźników. Wzajemne oddziaływanie różnych kultur, religii i zwyczajów wzbogaciło kuchnię indyjską.
Tajniki tradycyjnej hinduskiej sztuki kulinarnej przekazywane były ustnie z pokolenia na pokolenie. Na starożytnych dworach indyjskich monarchów, utalentowany kucharz cieszył się ogromnym uznaniem, będąc traktowanym na równi z astrologami, lekarzami, artystami i uczonymi. Kuchmistrzowie doskonalili swoje umiejętności w przyrządzaniu wykwintnych potraw z ryżu, mięsa i warzyw, a także opracowywali przepisy na słodkie dania.
Ze względu na ogromne zróżnicowanie kulturowe, kuchnia indyjska podzielić można na dwa główne nurty: północny i południowy, a także na mniejsze odłamy wschodni i zachodni. Kuchnia południowoindyjska charakteryzuje się głównie potrawami wegetariańskimi oraz ostrym smakiem. Stosuje się tam dużo curry, miąższu i mleka kokosowego, ryżu oraz jogurtu raita. Mięso rzadko pojawia się w diecie, natomiast popularnością cieszą się dania mączne, takie jak dosa czy naleśniki z mąki ryżowej. Tradycyjnie, posiłki spożywa się palcami prawej dłoni (lewa ręka uznawana jest w Indiach za nieczystą).
W kuchni północnoindyjskiej przeważają dania z kurczaka, baraniny i koziny. Popularne są tam ćapatti - rodzaj placków chlebowych na bazie mąki, soczewica, sałatki warzywne i owocowe oraz curry z kurczaka duszonego z warzywami. Na tę część kuchni indyjskiej duży wpływ miał islam. W regionie wschodnich Indii, docenia się ryby, ryż oraz słodkie potrawy z białego sera. Tymczasem zachodnia część kraju czerpie głównie z kuchni bombajskiej, znanej z bombajskiej chałwy czy kaczki po bombajsku.
Czy kuchnia indyjska jest tylko jedna?
Kuchnia indyjska, wbrew pozorom, nie jest jednorodna w całym kraju. W północnych Indiach przeważają dania mięsne z ciężkimi sosami, pszenne placki i chlebki, a stamtąd właśnie wywodzi się curry (kari). Natomiast w południowej części kraju dominują potrawy wegetariańskie, oparte na nasionach roślin strączkowych z dodatkiem ryżu i mleczka kokosowego. W tym regionie popularne są ostre zupy, w szczególności z soczewicy. Dania często podawane są na okrągłych metalowych tacach, a na południu także na liściu bananowca.
Wspólnym elementem dla kuchni indyjskiej, niezależnie od regionu, jest pasja i wyczucie zdobyte dzięki praktyce. W indyjskich domach trudno znaleźć miarki czy wagi, gdyż większość przepisów przygotowywana jest "na oko", opierając się na wieloletnim doświadczeniu gospodyń. Dlatego warto eksperymentować, próbować i nie obawiać się porażek kulinarnej podczas przygotowywania dań kuchni indyjskiej. Każde doświadczenie będzie cennym wkładem do przygotowywania innych potraw.
Przeczytaj także: Kuchnia meksykańska - królestwo chili
Przyprawy w kuchni indyjskiej
Dania kuchni indyjskiej zawdzięczają swój charakterystyczny smak i aromat dużej ilości używanych przypraw. W Indiach przyprawy pełnią nie tylko funkcję dodatku smakowego, ale zgodnie z Ajurwedą mają także działanie lecznicze. Przyprawy są powszechnie stosowane nie tylko w potrawach obiadowych, ale również w napojach i deserach.
Najbardziej popularne przyprawy w kuchni indyjskiej to kurkuma, kmin, cynamon, kardamon, imbir, gałka muszkatołowa, chilli, kozieradka, goździki i kolendra. Umiejętność łączenia tych przypraw, tak aby współgrały ze sobą, zdobywana jest przez lata. W kuchni indyjskiej często wykorzystuje się także mieszanki przypraw, z których najpopularniejszą jest garam masala. Dzięki tym mieszankom łatwiej osiągnąć intensywny aromat oraz równowagę poszczególnych smaków, co jest szczególnie pomocne, gdy po raz pierwszy przygotowujesz danie kuchni indyjskiej. Kolejnym ułatwieniem są pasty curry, które również przyczyniają się do wydobycia pełni smaków w potrawach.
Najpopularniejsze dania kuchni indyjskiej
Indyjskie curry to niewątpliwie najbardziej znane danie kuchni indyjskiej na całym świecie. W gęstym sosie znajdują się kawałki mięsa, takie jak drób, baranina, ryby, owoce morza, lub warzywa. Kluczowe dla smaku potrawy jest właśnie sos, który najczęściej przygotowywany jest na bazie mleka kokosowego, ale istnieją też wersje z sosem śmietanowo-pomidorowym czy pomidorowo-maślanym. Sos curry może być zagęszczany mielonymi migdałami lub orzechami nerkowca. Zazwyczaj curry jest pikantne, ale dostępne są też łagodniejsze, niemal słodkie wersje. Wszystko zależy od użytych przypraw i dodatków.
Jednak kuchnia indyjska to nie tylko curry. Równie popularne są inne wersje kurczaka, takie jak tandoori, tikka masala czy butter chicken. Kofta, czyli szaszłyk z mięsa mielonego, to kolejne smaczne danie. Indyjskie potrawy podawane są zazwyczaj z dodatkami, takimi jak ryż, chlebki naan, ciapatti czy bhatura. Wśród popularnych sosów warto wymienić raitę (na bazie jogurtu) oraz chutney (owocowo-warzywny). Kuchnia indyjska oferuje także bogatą gamę deserów, przygotowywanych na bazie mleka lub innego nabiału: gulab jamun (smażone kulki z masy mlecznej), chałwę, kulfi (tradycyjne lody z mleka, cukru i kardamonu) oraz kheer (ryż na mleku z cukrem, kardamonem i migdałami). Wśród popularnych napojów warto wymienić mango lassi, bazujące na jogurcie, wodzie i przyprawach. Hindusi bardzo cenią również mocną i słodką herbatę gotowaną z mlekiem i cukrem.
Oto lista najpopularniejszych dań kuchni indyjskiej, które zdobyły serca smakoszy na całym świecie:
- Curry - bogate w przyprawy, pikantne danie z mięsem, rybami, owocami morza lub warzywami w gęstym sosie.
- Biryani - aromatyczne danie ryżowe z warzywami, mięsem, kurczakiem lub owocami morza, przyprawione mieszanką przypraw.
- Tandoori - marynowane kawałki mięsa lub warzyw, pieczone w tradycyjnym piecu tandoor.
- Tikka Masala - danie z kawałkami mięsa, zazwyczaj kurczaka, smażonego z przyprawami i podawanego w pikantnym sosie pomidorowym.
- Butter Chicken - kremowe danie z kurczakiem w sosie pomidorowo-maślanym.
- Palak Paneer - danie wegetariańskie z indyjskim serem paneer i szpinakiem w sosie pomidorowym.
- Chole Bhature - pikantne danie z ciecierzycą podawane z bąbelkowym chlebkiem bhatura.
- Dosa - cienkie, chrupiące naleśniki z mąki ryżowej, często podawane z różnymi sosami i farszami.
- Rogan Josh - aromatyczne danie z baraniną w sosie na bazie jogurtu i przypraw.
- Kofta - kulki lub szaszłyki z mielonego mięsa lub warzyw, podawane z sosem.
Wspomniane potrawy podawane są z dodatkami, takimi jak ryż, chlebki naan, ciapatti czy bhatura. Sosy, takie jak raita czy chutney, dopełniają smaków dań. Kuchnia indyjska oferuje także bogatą gamę deserów, jak gulab jamun, chałwa, kulfi czy kheer. Popularnym napojem jest mango lassi oraz mocna, słodka herbata gotowana z mlekiem i cukrem.
Nawyki żywieniowe hindusów
W Indiach główny posiłek spożywany jest wieczorem i stanowi prawdziwy rodzinny rytuał. Tradycyjne potrawy serwowane są na dużych metalowych tacach zwanych thali, natomiast w południowej części kraju tace zastępowane są liśćmi bananowca (vazhaillai). W kuchni indyjskiej szczególnie popularne są dania wypiekane w specjalnym glinianym piecu o nazwie tandoor. Ma on kształt stożka, a potrawy pieką się szybko - chrupiące z zewnątrz, a soczyste w środku. Indyjska kuchnia nie przewiduje ściśle określonej kolejności podawania posiłków. Wszystkie potrawy stawia się na stole jednocześnie, a każdy samodzielnie decyduje, które danie i w jakiej kolejności chce spróbować.
Niektóre dania kuchni indyjskiej spożywa się wyłącznie palcami, ale tylko prawej ręki, gdyż lewa jest uważana za nieczystą. Choć tradycja ta jest często kultywowana w domach, w miejscach publicznych zazwyczaj korzysta się ze sztućców. W Indiach obowiązuje także zasada, według której nie należy przyjmować jedzenia od innych osób. Wynika to z podziału społeczeństwa na kasty, gdzie tradycyjnie nie akceptuje się darów od osób z niższej kasty.
