Kolory pasów w judo – co oznaczają? Jak zdobywa się stopnie w judo?

2024-12-27 /56
Kolory pasów w judo – co oznaczają? Jak zdobywa się stopnie w judo?

Judo to japońska sztuka walki, która od lat cieszy się ogromną popularnością na całym świecie. Wyróżnia ją nie tylko rozbudowany system technik, lecz także wyraźna filozofia kształtowania charakteru. Istotnym elementem treningów są pasy, noszone wraz z judogą, czyli specjalnym strojem do ćwiczeń. W wielu sztukach walki pas stanowi wyznacznik poziomu zaawansowania, jednak to właśnie w judo uzyskał wyjątkowe znaczenie: łączy tradycję z systemem motywacji i oceniania postępów adeptów. Dla początkujących judoków barwa pasa bywa motorem do rozwoju oraz symbolem przebytej drogi. W dalszych częściach artykułu opowiem, jak powstały pasy w judo, jakie mają znaczenie w hierarchii sportu oraz w jaki sposób zdobywa się kolejne stopnie, zwane stopniami kyu i dan.

Pasy w judo – historia

Choć judo jest stosunkowo młodą sztuką walki (powstało pod koniec XIX wieku), jego twórca, Jigorō Kanō, oparł swoje dzieło na starszych stylach jujutsu. W tamtych czasach w Japonii nie panował jeden spójny system nadawania stopni zaawansowania. W różnych szkołach używano odmiennych metod oceny adeptów, często opierając się na tytułach, certyfikatach czy mniej sformalizowanych wyróżnieniach.

Pas w judo zaczął pełnić rolę oznacznika poziomu w momencie, gdy Jigorō Kanō wprowadził podział na stopnie uczniowskie oraz mistrzowskie. Pod koniec XIX wieku w japońskich sportach takich jak judo i karate zaczęto stosować pasy w różnych kolorach, co okazało się nie tylko wygodnym, lecz także inspirującym rozwiązaniem. Przede wszystkim nowicjusze łatwiej mogli obserwować ścieżkę rozwoju, a trenerzy mogli dostosować metody nauczania do faktycznego stopnia zaawansowania grupy.

Należy też pamiętać, że ów system hierarchii nie miał jedynie praktycznych zastosowań. W japońskiej kulturze przywiązuje się ogromną wagę do szacunku wobec starszych rangą oraz do wzajemnej pomocy. Dzięki wprowadzeniu pasów, mniej doświadczeni adepci wiedzieli, kogo prosić o wskazówki, a instruktorzy mogli zaufać starszym uczniom w roli asystentów lub prowadzących część treningu.

Co oznaczają pasy w judo?

W judo każdy kolor pasa jest symbolem określonego stopnia wtajemniczenia. Oznacza to, że barwa odzwierciedla, ile technik i zasad opanował dany judoka. Przy czym należy pamiętać, że samo posiadanie wyższego pasa wiąże się z pewną odpowiedzialnością. Dla przykładu: osoba z brązowym pasem powinna już nie tylko demonstrować dobre nawyki treningowe, lecz także wspierać początkujących w zrozumieniu poszczególnych elementów, takich jak bezpieczne padanie czy podstawowe techniki rzutów.

Najczęściej spotykane kolory pasów w judo to:

  • Biały (najniższy stopień uczniowski)- judocy rozpoczynający naukę skupiają się na poznawaniu podstawowych ruchów, zasad bezpieczeństwa i terminologii. Biały pas jest pierwszym krokiem na ścieżce długiej, ale fascynującej podróży.
  • Żóty - przyznaje się go osobom, które osiągnęły podstawowy poziom biegłości technicznej i zaczynają pewnie wykonywać najważniejsze chwyty oraz rzuty. Na tym etapie judoka zdobywa więcej pewności siebie i zaczyna wprowadzać do treningu nowe elementy.
  • Pomarańczowy - oznacza rozpoczęcie treningów o większej złożoności. Adept wprowadza do swojego repertuaru trudniejsze techniki i kombinuje je w układach, ucząc się płynnych przejść z jednej akcji do drugiej
  • Zielony - judoka z zielonym pasem posiada już solidne fundamenty. Na tym poziomie kładzie się nacisk na doskonalenie znanych technik oraz intensywniejsze randori (swobodną walkę), co pozwala rozwijać umiejętność reagowania na ruchy partnera.
  • Niebieski - oznacza dalsze pogłębianie posiadanych umiejętności. Judoka poznaje coraz bardziej zaawansowane techniki, pracuje nad szybszym tempem i skuteczniejszym łączeniem ruchów. Może też zacząć wspierać trening młodszych stażem zawodników.
  • Brązowy - to przedostatni krok przed wejściem na poziom mistrzowski. Adept nieustannie doskonali poznane wcześniej rzuty i chwyty, przygotowując się do przełomowego momentu, jakim będzie zdobycie czarnego pasa.
  • Czarny (pierwszy stopień mistrzowski) - Stanowi uznanie dla lat poświęconych na treningi i zgłębianie filozofii judo. Osoba, która go nosi, jest postrzegana jako ekspert, choć w praktyce nadal doskonali swoje umiejętności. Droga do czarnego pasa wymaga wytrwałości, wiedzy technicznej i umiejętności przewodzenia młodszym adeptom.

Istnieją również wyższe stopnie mistrzowskie, gdzie pas przybiera kolor czerwono-biały lub całkowicie czerwony. Są to rangi przyznawane osobom o wieloletnim doświadczeniu i osiągnięciach w rozwijaniu judo na poziomie międzynarodowym lub krajowym. Zwykle wiążą się one nie tylko z opanowaniem technik, lecz także z istotnym wkładem w propagowanie wartości wyznawanych przez tę dyscyplinę.

Warto zaznaczyć, że w różnych częściach świata można napotkać pewne różnice, np. dodanie pasa biało-żółtego między białym a żółtym. Jednak ogólne założenie pozostaje podobne: barwa pasa wskazuje, jaki pułap umiejętności osiągnął dany judoka i jakie zadania przed nim stoją.

Kolory pasów a stopnie kyu oraz dan w judo

W judo obowiązuje system stopni kyu oraz dan, który porządkuje ścieżkę rozwoju każdego adepta. Pierwsze sześć stopni (od 6 kyu do 1 kyu) to stopnie uczniowskie. Gdy rozpoczyna się trening, najczęściej posiada się 6 kyu, symbolizowane przez biały pas, a następnie wraz z postępami przechodzi się przez żółty (5 kyu), pomarańczowy (4 kyu), zielony (3 kyu), niebieski (2 kyu) i brązowy (1 kyu).

Po ukończeniu tej fazy otwierają się drzwi do świata stopni mistrzowskich, nazywanych dan. Najniższy to 1 dan (shodan), a najwyższe wyróżnia się pasami w barwach czerwono-białych oraz czerwonych. Każdy dan oznacza zarówno opanowanie szerszego repertuaru technik, jak i pogłębioną świadomość filozofii judo. Dla przykładu, posiadacze 6–8 dan noszą pas w barwach czerwono-białych, zaś posiadacze 9 i 10 dan – pas w kolorze czerwonym.

Ważne jest to, że wraz z kolejnymi danami zmienia się podejście do treningu. Na poziomie uczniowskim liczy się głównie opanowanie rzutu oraz pracy w parterze, natomiast w sferze mistrzowskiej chodzi już o zachowanie etykiety, zaangażowanie w propagowanie dyscypliny oraz pomoc mniej zaawansowanym judokom. Innymi słowy, zaawansowany stopień w judo to nie tylko znak wysokich umiejętności, lecz także sygnał do dzielenia się wiedzą i doświadczeniem.

Jak zdobywa się stopnie w judo?

Zastanawiając się nad tym, jak praktycznie można awansować na kolejny pas, warto mieć na uwadze, że w judo obowiązują egzaminy. Nierzadko przeprowadza się je w klubach lub podczas regionalnych seminariów. Komisję egzaminacyjną stanowią zazwyczaj doświadczeni trenerzy z wyższymi stopniami dan. Aby podejść do egzaminu, judoka musi wykazać się odpowiednim stażem treningowym, udziałem w zawodach lub konkretną liczbą godzin spędzonych na macie.

Sam egzamin obejmuje:

  • demonstrację technik rzutów (tachi-waza),
  • pokazanie elementów pracy w parterze (ne-waza),
  • prezentację określonych form kata (w wyższych stopniach),
  • potwierdzenie znajomości zasad bezpiecznego padania (ukemi) i etykiety.

W niektórych przypadkach zdający musi również przedstawić krótką wiedzę teoretyczną na temat historii judo, a także wartości propagowanych przez ten sport (np. szacunek czy współpracę). Im wyższy stopień, tym większe znaczenie mają umiejętności instruktorskie i wspieranie rozwoju innych.

Co ciekawe, system egzaminów bywa powiązany z uczestnictwem w zawodach. Zdobyte medale i wyniki mogą uzupełniać wymogi formalne do uzyskania awansu. Ważne jednak, by pamiętać, że w judo chodzi nie tylko o wygrywanie, lecz także o sposób, w jaki się trenuje i walczy – z poszanowaniem przeciwnika oraz zasad fair play.

Oczywiście samo podejście do egzaminu to ostatni etap. Na co dzień najistotniejsza jest regularna praca na treningach. Mistrzowie często podkreślają, że drogą do sukcesu jest konsekwencja i chęć ciągłego udoskonalania nawet z pozoru znanych elementów. Każdy rzut można wykonać szybciej i dokładniej, a każde przejście do parteru można ulepszać tak, by wykorzystywać energię przeciwnika zamiast polegać wyłącznie na własnej sile.

Adam Siekaniec

Adam Siekaniec